اساسنامه سازمان بورس و اوراق بهادار
هیئت وزیران در جلسة 14/12/1384 بنا به پیشنهاد شورای عالی بورس و اوراق بهادار و به استناد تبصره ماده (5) قانون بازار اوراق بهادار جمهوری اسلامی ایران – مصوب 1384- اساسنامه سازمان بورس و اوراق بهادار را به شرح زیر تصویب نمود:
فصل اول
کلیات
ماده 1 در اجرای ماده (5) قانون بازار اوراق بهادار جمهوری اسلامی ایران مصوب 1384 مجلس شورای اسلامی که پس از این، " قانون" نامیده می شود؛ اساسنامه سازمان بورس و اوراق بهادار که در این اساسنامه اختصاراً "سازمان" نامیده می‌شود، به‌منظور تحقق اهداف و انجام وظایف تعریف شده در قانون، از جمله نظارت بورس‌های اوراق بهادار و کالایی به شرح زیر می‌باشد.
ماده 2 اصطلاحات و واژه‌های اختصاری تعریف شده در مادة یک قانون، در این اساسنامه نیز به‌کار برده می‌شود.
ماده 3 سازمان مؤسسه عمومی غیردولتی است و مقررات مالی، معاملاتی، اداری و استخدامی آن به تصویب شورا می‌رسد.
ماده 4 مدت فعالیت سازمان از تاریخ تأسیس نامحدود است.
ماده 5 مرکز اصلی سازمان در تهران است، و نشانی آن خیابان حافظ، شماره 228 می‌باشد.
ماده 6 انحلال سازمان و تعیین تکلیف اموال و داراییهای آن و چگونگی ایفای تعهدات پس از انحلال، به موجب قانون خواهد بود.
فصل دوم
ارکان سازمان
ماده 7 ارکان سازمان عبارتند از:
الف- شورا
ب- هیأت مدیره
پ- رئیس سازمان
ت- حسابرس- بازرس
ماده 8 شورا انجام وظایف مذکور در مادة (4) قانون را برعهده دارد.
تبصره- به‌منظور حفظ ثبات و آرامش بازار اوراق بهادار، شورا می‌تواند در شرایط اضطراری برخی از اختیارات خود را به رئیس شورا تفویض نماید. آیین‌نامه تشخیص شرایط اضطراری و نیز حدود اختیارات قابل تفویض به رئیس شورا به تصویب شورا خواهد رسید.
فصل سوم
هیأت مدیره
ماده 9 هیأت مدیره سازمان متشکل از پنج عضو است که انجام وظایف مذکور در ماده 7 قانون را بر عهده خواهند داشت. اعضای هیأت مدیره از میان افراد امین و دارای حسن شهرت و تجربه در رشتة مالی منحصراً از کارشناسان بخش غیردولتی به پیشنهاد رئیس شورا و با تصویب شورا برای مدت پنج سال انتخاب میشوند. رئیس شورا حکم اعضای هیأت مدیره را صادر میکند.
ماده 10 اعضای هیأت مدیره قبل از آغاز به کار در سازمان موظفند در جلسة شورا حاضر شوند، و به‌شرح زیر سوگند یاد کنند:
اینجانب، که عضویت در هیأت مدیرة سازمان بورس و اوراق بهادار را پذیرفته‌ام، با آگاهی کامل از مسؤولیت خود در این سمت، به خداوند قادر متعال سوگند یاد میکنم که وظایف قانونی خود را در این زمینه به نحو احسن انجام دهم و نهایت دقت و بی‌طرفی را به کار بندم و در دورة مسؤولیت خود از هیچ کوششی در جهت نیل به اهداف و انجام وظایف قانونی سازمان دریغ نورزم و در تصمیمات خود همواره مصالح کشور و عموم مردم ایران را در نظر گیرم و اسرار سازمان و هیأت مدیره را حتی پس از پایان دورة مسؤولیت خود، حفظ و فقط در چارچوب قانون و مقررات اظهار کنم.
تبصره- سوگند‌نامه با درج نام و نام‌خانوادگی و تاریخ ادای سوگند توسط هر یک از اعضای هیأت مدیره امضا، و در دبیرخانه شورا نگهداری خواهد شد.
ماده 11 اعضای هیأت مدیره باید به طور تمام وقت در خدمت سازمان باشند؛ و به هیچ وجه حق اشتغال یا پذیرش مسؤولیت در سایر دستگا‌هها، بنگا‌هها، و نهادها اعم از دولتی و غیردولتی را ندارند.
ماده 12 حقوق، مزایا، و پاداش اعضای هیأت مدیره را شورا تعیین میکند.
ماده 13 رئیس هیأت مدیره از بین اعضای هیأت مدیره، با پیشنهاد هیأت مدیره و تصویب شورا برای مدت سی‌ماه تعیین خواهد شد. رئیس هیأت مدیره، رئیس سازمان و بالاترین مقام اجرایی سازمان است.
تبصره 1- انتخاب مجدد رئیس هیأت مدیره برای دوره های بعد، تا انقضای دوره عضویت وی در هیات مدیره بلامانع است.
تبصره 2- نایب رئیس را هیأت مدیره از بین اعضا انتخاب میکند.
ماده 14 هیأت مدیره باید حداقل هر ماه یک‌بار تشکیل جلسه دهد.
ماده 15 جلسات هیأت مدیره با حضور حداقل سه نفر از اعضا که یکی از آنها رئیس یا نایب رئیس است، رسمیت می‌یابد، و هر عضو دارای یک حق رأی است. تصمیمات هیأت مدیره با حداقل سه رأی موافق معتبر است.
ماده 16 اعضای هیأت مدیره نمی‌توانند حضور در جلسات هیأت مدیره و حق رأی خود را به دیگری واگذار کنند.
ماده 17 هیأت مدیره دارای دبیرخانه‌ای است که زیر نظر و با مسؤولیت نایب رئیس هیأت مدیره فعالیت میکند. دبیرخانة هیأت مدیره مرجع رسمی ابلاغ و استعلام مصوبات هیأت مدیره خواهد بود.
ماده 18 دبیر هیأت مدیره موظف است برای هر جلسة هیأت مدیره صورتجلسه‌ای تنظیم، و با درج تاریخ و ساعت و محل تشکیل جلسه، اسامی حاضران و موضوعات مطرح شده در جلسه، خلاصة مذاکرات و نظرات اعضا را ثبت کند، و مصوبات جلسه را به امضای اعضای حاضر در جلسه برساند. این صورت‌جلسه در دبیرخانة هیأت مدیره به ترتیب تاریخ شماره‌گذاری و نگهداری خواهد شد.
تبصره- در مواردی که نایب رئیس نتواند وظایف دبیری را انجام دهد، یکی دیگر از اعضای هیئت مدیره، مسؤولیت وی را عهده‌دار خواهد بود.
ماده 19 در موارد ذیل شورا عضویت هریک از اعضای هیئت‌مدیره را که مشمول عناوین مذکور باشد، لغو و حسب مورد طبق قوانین مربوط اقدام می‌نماید:
1- درصورت صدور حکم قطعی از دادگاه صالح که مبنی بر محرومیت از حقوق اجتماعی باشد.
2- در صورتی‌که به تشخیص شورا یکی از شرایط مندرج در مادة 6 قانون زایل گردد.
3- تخلف از مقررات قانون، اساسنامه و یا سایر مقررات مربوط، به تشخیص شورا.
4- از دست دادن توانایی جسمانی و روانی لازم برای انجام وظایف محوله به تشخیص شورا.
5- عدم حضور غیرموجه در جلسات هیأت مدیره، بیش از چهار جلسة متوالی یا شش جلسة متناوب در طول یک سال.
فصل چهارم
وظایف و اختیارات رئیس سازمان
ماده 20 رئیس سازمان بالاترین مقام اجرایی سازمان است و کلیة اختیارات لازم برای اداره امور سازمان جز آنچه به موجب قانون یا اساسنامه به مرجع دیگری محول شده است را دارا می‌باشد و نمایندة سازمان نزد کلیه مراجع است و به‌طور کلی علاوه بر اختیار استخدام و انفصال موقت یا دائم کارکنان، و تعیین شغل و سمت و حقوق و مزایا و ترفیع آنها، و انجام تمام امور داخلی و اداری سازمان در محدودة این اساسنامه و مقررات مربوط، دارای وظایف و اختیارات زیر نیز خواهد بود:
الف- اجرای مصوبات شورا و هیأت‌مدیره.
ب- انجام هر نوع معاملة قطعی، شرطی، رهنی، اجاری و انعقاد کلیة قراردادها به نام سازمان و تغییر، تبدیل، فسخ، اقاله و ابطال آنها نسبت به اموال منقول، غیرمنقول و حقوق و اسناد و اوراق بهادار سازمان به هر شکل و یا هر شخص حقیقی و حقوقی و تحت هرگونه شرایط نزد کلیة مراجع ذی‌ربط قضایی و غیرقضایی و در کلیة مراحل، سرمایه‌گذاری، تأسیس و یا مشارکت در تأسیس انواع شرکت و مؤسسات دیگر برای انجام وظایف و تحقق اهداف سازمان.
پ- اقامه و تعقیب و دفاع از هرگونه دعوی اعم از حقوقی (مدنی) و کیفری و ثبتی و غیره و انصراف از آن با داشتن تمام اختیارات راجع به امر دادرسی در کلیة مراجع قضایی و غیرقضایی و تمامی مراحل، با حق مصالحه و سازش، ادعای جعل نسبت به سند طرف و استرداد سند و تعیین جاعل، ارجاع دعوی به داوری و تعیین داور، بدون اختیار صلح و به‌طور کلی استفاده از کلیة حقوق و اجرای کلیة تکالیف ناشی از قوانین آیین دادرسی، مدنی و کیفری و داوری، تعیین وکیل با حق توکیل به غیر ولو کراراً در امور دادرسی، اداری و اجرایی، تعیین میزان حق‌الوکاله وکیل، و تعیین مصدق و کارشناس، اعتراض به نظر کارشناس، همچنین اقامة دعوی، مطالبه خسارت، استرداد دعوی، جلب ثالث و دفاع از دعوی ثالث، اقدام به طرح دعوی متقابل و دفاع از آن، تقاضای تأمین خواسته، یا توقیف اشخاص و اموال از مراجع قضایی، اعطای مهلت برای پرداخت مطالبات سازمان، درخواست صدور برگ اجرایی و تعقیب عملیات اجرایی و اخذ محکوم به، تملک اموال منقول و غیرمنقول و حقوق مالی در قبال مطالبات سازمان اعم از مراجع قضایی و اداری و دوایر ثبتی و استرداد آنها به مالکان در قبال اخذ مطالبات.
ت- افتتاح حساب به نام سازمان نزد بانکها و مؤسسات مالی.
ث- تهیه و تنظیم بودجه، ترازنامه، حساب درآمد و هزینه، برنامه‌ها به همراه گزارش فعالیت بازار اوراق بهادار و عملکرد سازمان و تسلیم آن به هیأت مدیره.
ج- اتخاذ تصمیم نسبت به کلیة امور جاری سازمان که در این اساسنامه صراحتاً جزو وظایف و مسؤولیتهای سایر ارکان سازمان قرار نگرفته است.
چ- انجام سایر وظایف و مأموریتهایی که از طرف شورا یا هیأت مدیره به وی محول می شود.
تبصره- رئیس سازمان می‌تواند قسمتی از اختیارات و حق امضای خود را در چارچوب مقررات به کارکنان سازمان تفویض نماید.
فصل پنجم
حسابرس- بازرس
ماده 21 حسابرس- بازرس سازمان از بین مؤسسات حسابرسی عضو جامعة حسابداران رسمی، توسط شورا برای مدت یک سال انتخاب می شود. انتخاب مجدد حسابرس‌ـ بازرس با تشخیص شورا بلامانع است.
تبصره 1- شورا هر زمان که بخواهد، می‌تواند حسابرس- بازرس را ضمن تعیین جانشین برکنار کند.
تبصره 2- حسابرس- بازرس موظف است پذیرش مسؤولیت را کتباً به شورا اعلام کند تا در سوابق مربوط در دبیرخانة شورا نگهداری شود.
ماده 22 حسابرس- بازرس موظف است هرگونه قصور یا تقصیر در ارائه اطلاعات مؤثر بر گزارش حسابرسی از سوی اعضای هیأت‌مدیره، یا موارد مربوط به عدم رعایت قوانین و مقررات مربوط را در گزارش خود منعکس نماید.
ماده 23 حسابرس- بازرس موظف است نسخه‌ای از مکاتبات مهم خود با سازمان، از جمله نامه مدیریت در زمینه کنترلهای داخلی را به هیأت مدیره و شورا ارسال کند.
ماده 24 تعیین حق‌الزحمه حسابرس- بازرس با شوراست. پرداخت هرگونه وجه خارج از مصوبات شورا به حسابرس- بازرس و شرکا یا کارکنان وی از طرف سازمان ممنوع است.
فصل ششم
امور مالی سازمان
ماده 25 سال مالی سازمان برابر یک سال شمسی است که بجز سال اول، از اول فروردین هر سال آغاز و در پایان اسفند همان سال خاتمه می‌یابد. سال اول فعالیت سازمان از تاریخ تأسیس تا پایان اسفند همان سال خواهد بود.
ماده 26 منابع درآمدی سازمان به قرار زیر است:
1- وجوه دریافتی بابت ثبت اوراق بهادار و صدور مجوزهای مذکور در ماده 7 قانون.
2- وجوه دریافتی از ناشران اوراق بهادار.
3- وجوه دریافتی بابت بخشی از کارمزد معاملات اوراق بهادار در بورس‌های اوراق بهادار و کالایی، بازار خارج از بورس، بازار مشتقه.
4- وجوه دریافتی بابت هزینه‌های رسیدگی به اختلافات اشخاص در سازمان.
5- وجوه دریافتی بابت نظارت بر فعالیت‌های اشخاصی که مطابق قانون برای آنها مجوز صادر شده است.
6- سایر منابع درآمدی.
تبصره 1- سازمان موظف به تأمین هزینه‌های خود است و لذا در بودجه عمومی ردیف اعتباری خاصی نخواهد داشت.
تبصره 2- تعیین مآخذ و منابع درآمدی سازمان، تعرفه وجوه دریافتی و مبانی محاسبه، نحوه وصول، ضمانت‌های اجرایی، و سایر موارد مرتبط به موجب آیین‌نامه‌ای خواهد بود که به تصویب شورا می‌رسد.
تبصره 3- تغییرات نرخ‌های قابل اِعمال مشمول این ماده در ابتدای هر سال از طریق جراید کثیرالانتشار به اطلاع عموم خواهد رسید.
ماده 27 درآمدهای سازمان در هر سال مالی، پس از کسر کلیة هزینه‌ها، استهلاک‌ها و ذخیره‌های همان سال به عنوان مازاد (کسری) در حسابها و صورتهای مالی سازمان شناسایی می‌شود.
ماده 28 بودجه سازمان برای هر سال مالی به جز سال اول باید حداکثر تا پایان آذرماه سال مالی قبل توسط هیأت مدیره تنظیم و به شورا پیشنهاد گردد.
تبصره 1- در صورت عدم تصویب بودجه توسط شورا، هیأت مدیره می تواند با مجوز شورا نسبت به اجرای بودجه پیشنهادی خود به مأخذ یک دوازدهم در هر ماه اقدام نماید.
تبصره 2- تفاوت پرداختها با ارقام هر یک از ردیفهای بودجه مصوب تا ده درصد نیاز به اصلاحیه بودجه ندارد؛ لکن تجاوز از این حد نیازمند تهیه اصلاحیه بودجه برای تصویب در شوراست.
تبصره 3- در صورتی‌که درآمدهای پیش‌بینی شده در بودجة سازمان متناسب با هزینه‌های آن نباشد با تصویب شورا می‌تواند از محل کمک‌های دولت استفاده نماید.
ماده 29 سازمان می تواند وجوه مازاد بر نیاز خود را در بانکها سپرده‌گذاری، یا در اوراق مشارکت مورد تایید بانک مرکزی ج.ا. ایران سرمایه‌گذاری نماید.
ماده 30 انتشار هرگونه اوراق بهادار توسط سازمان ممنوع است.
ماده 31 تصویب صورتهای مالی سازمان برای هر دوره مالی توسط شورا به منزلة مفاصا حساب هیأت مدیره برای همان دورة مالی است.
ماده 32 اسناد و اوراق تعهدآور، قراردادهایی که تعهد مالی برای سازمان ایجاد میکنند، چکها، بروات، سفته‌ها و سایر اوراق تجاری سازمان، با امضای ثابت رئیس و یک عضو از دو عضو دیگر هیأت مدیرة سازمان معتبر خواهد بود.
تبصره- دو عضو دیگر صاحب امضاء توسط هیأت مدیره تعیین خواهد شد.
فصل هفتم
سایر موارد
ماده 33 این اساسنامه با پیشنهاد شورا و تصویب هیأت وزیران قابل‌تغییر و اصلاح است.
ماده 34 موارد پیش‌بینی نشده در این اساسنامه مشمول قانون تجارت و سایر قوانین موضوعه خواهد بود.
